Diniy e’tiqodlarning vujudga kelishi. Диний эътиқодларнинг вужудга келиши. Диний эътикодларнинг вужудга келиши.
Mehnat faoliyati, tevarak olam haqida to‘plangan bilimlar asta-sekin insonning fi krlash qobiliyati va tafakkurini o‘zgartirib bordi.
Odamlar o‘zlariga tushunarsiz bo‘lgan hodisalar haqida o‘ylay boshladilar: kun bilan tun, yil fasllari almashishi, vulqonlar otilishi, yer qimirlashi va boshqa tabiat hodisalari odam e’tiborini o‘ziga tortgan.
Ana shu hodisalarning sabablarini tushuna olmagan inson momaqaldiroq, yashin, shamol, yomg‘ir kabi tabiat kuchlariga sig‘ina boshladi.
Ovchilik va termachilik rivojlangan davrda inson o‘zini tabiiy muhitdan hamda o‘rab olgan hayvonot va o‘simliklar olamidan ajratmagan. U tabiatni jonli deb hisoblagan. Odamlar tabiatdagi turli hodisalar negizida g‘ayritabiiy kuchlar yashiringan deb o‘ylaganlar. Ular ana shu kuchlarga e’tiqod qilishgan.
Odamlar guruhi jamoasining biror hayvon yoki o‘simlik turi bilan qarindoshlik aloqasiga ishonish totemizm deb ataladi.
Odamni o‘rab turgan muhitda jonlar va ruhlarning mavjudligiga e’tiqod fanda animizm nomini olgan.
Qadimgi odamlar u yoki bu buyumlar omad keltirishiga yoxud balo-qazoni bartaraf etishiga ham e’tiqod qilganlar. Bu e’tiqod fetishizm nomini olgan.
So‘nggi paleolit davriga oid g‘orlar devorlarida topib tekshirilgan rasmlar ham qadimgi odamlarning diniy tasavvurlari to‘g‘risida hikoya qiladi. Bunday rasmlardan eng qadimiylari Ispaniyadagi Altamir, Fransiyadagi Lasko va Boshqirdistondagi Kapova g‘orlaridan topilgan.
Odamlar mazkur rasmlar bo‘lajak ovda u larga yordam beradi, deya ishonishgan. Ra smlar qarshisida hayvonlar harakatlariga taqlid qilib, raqsga tushishgan, ov manzaralarini tasavvurga keltirishgan, nayza uloqtirishni mashq qilishgan.
Qadimgi rasmlar qimmatli tarixiy manbalardir. Ular inson nimalar haqida o‘ylagani, tevarak dunyoni qay yo‘sinda tasavvur etgani, qaysi hayvonlarni ovlagani, qanday mehnat qurollari va qurol-yarog‘dan foydalanganini bilib olish va tushunishga yordam beradi.
Odamning o‘zini qurshab turgan tevarak olamni tushunishga intilishi eng qadimgi tasviriy san’at rivojlanishi uchun asos bo‘lib xizmat qildi.
Eslab qoling! G‘or devorlaridagi rasmlardan eng qadimiylari Ispaniyadagi Altamir, Fransiyadagi Lasko, Boshqirdistondagi Kapova g‘orlaridan topilgan. |
Batafsil >> 2-§. Eng qadimgi odamlarning rivojlanish bosqichlari
