Yetti mo‘jiza haqida
Qadimgi manbalarda O‘rtayer dengizi atrofidagi mamlakatlarda bunyod etilgan va o‘z salobati, go‘zalligi bilan o‘sha zamon odamlarini hayratga solgan inshootlardan yettitasi «Qadimgi dunyoning yetti mo‘jizasi» deb yozib qoldirilgan.
Misr ehromlari
Qadimgi Misrda vafot etgan fir’avnlar uchun avval maxsus «uy» — tobut yasalgan. Bunday «uy» (tobut) sarkofag deb atalgan. Fir’avnning mumiyolangan jasadi unga solingan. Keyin bu sarkofag doimiy turarjoyga — toshdan qurilgan maqbaraga qo‘yilgan.
Bu maqbaralar ehromlar deb atalgan. Misr fir’avnlari hayotligi paytidayoq o‘zlariga katta toshlardan piramida shaklida ehromlar qurdirib qo‘yganlar. Kitoblarda yozilishicha, ehromlarning eng ulkanini fir’avn Xufu (yunonlar uni Xeops deb atashgan) qurdirgan. Xufu ehromini qurish uchun 2 million 500 mingta tosh sarflangan. Eng kichik toshning og‘irligi 2,5 tonna bo‘lgan.
Ehrom toshlariga shunday ishlov berilganki, birining ustiga ikkinchisi qo‘yilganda ular judayam zich yopishib turgan.
Semiramida osma bog‘lari
Semiramida osma bog‘lari. Qadimgi Yunoniston tarixchisi Gerodotning yozishicha, Semiramida osma bog‘larini qadimgi Ossuriya podshohi – malika Semiramida (asli ismi Shammuramat) mil.avv. VIII asrda barpo ettirgan.[1]
Bog‘ supaga o‘xshash qilib qurilgan, supalarni ustunlar ko‘tarib turgan. Supalar ustiga tuproqlar tashlanib, unga rang-barang gullar, har xil ko‘chatlar o‘tqazilgan. Har bir qavatdagi bog‘ga zinapoyalar orqali chiqilgan. Har kuni ko‘plab qullar tepaga suv tashishgan. Bog‘dagi so‘lim daraxtlar soyasi, tepadan pastga jilvirab bog‘lari. oqayotgan suv salqini haqiqiy mo‘jizaning o‘zi bo‘lgan. Keyinchalik bu bog‘ni Bobil podshosi Navuxodonosor II vayron qilib tashlagan.
Olimp xudosi Zevs haykali
Afsonalarga ko‘ra, yunon xudolari Olimp tog‘ida yashaganlar. Zevs xudolarning oliysi va odamzotning «otasi» hisoblangan. Uning nomi «yorug‘ osmon» degan ma’noni anglatgan. Qudratli Zevs sharafiga yunonlar 4 yilda bir marta mashhur sport musobaqalari — Olimpiya o‘yinlarini o‘tkazganlar.
Yunonlar Zevsga atab ibodatxona va haykal bunyod etganlar. Xudolar podshosi Zevs taxtda o‘tirgan holda tasvirlangan. O‘ng qo‘lida — ma’buda Nikaning haykali, chap qo‘lida — muqaddas burgut o‘rnatilgan podsholik hassasi, oltin libosga burkangan, tanasi fil suyagidan taroshlangan, ko‘zlari qimmatbaho toshlardan yasalgan Zevs haykalining balandligi 12 metr edi. Haykal shu darajada mahorat bilan ishlanganki, uni tomosha qilgan kishining tashvishlari, g‘am-g‘ussalari tarqalib ketgan.
Ma’buda Artemida ibodatxonasi
Ma’buda Artemida ibodatxonasi. Ma’buda Artemida sharafiga Efes shahrida (bu shahar hozir Turkiya davlati hududida joylashgan) ko‘rganlarni lol qoldiradigan ibodatxona qurilgan.
Afsonalarga ko‘ra, Artemida Zevsning qizi bo‘lgan. U hosildorlik, ov va Oy ma’budasi edi. Ayni paytda hayvonlar homiysi, shuningdek, ayollar madadkori ham hisoblangan. Artemida ibodatxonasining tomini qoyatoshlardan ishlangan 18 metrli ustunlar suyab turgan. Ibodatxona ichiga yunon rassomlarining ajoyib asarlari joylashtirilgan.
Quyosh xudosi Gelios haykali
Miloddan avvalgi III asrda Rodos shahri aholisi shaharning bir yillik qamaldan xalos bo‘lganligi sharafiga shahar homiysi Quyosh xudosi Geliosning haykalini yaratishga qaror qildilar. Balandligi 35 metr bo‘lgan bu haykal misdan ishlandi.
Haykal haykaltarosh Xaros tomonidan 12 yil davomida bunyod etilgan. Haykal Quyosh xudosi Geliosning boshi Quyoshga tegib turgandek tasvirlangan.
Aleksandriya mayog‘i
Mil. avv. 283-yilda o‘sha zamonning ajoyib mo‘jizasi – Aleksandriya mayog‘i bunyod etilgan. Mayoq kemalarning Aleksandriya shahri bandargohiga kirish xavfsizligini ta’minlashga xizmat qilgan.
Mayoqning balandligi 120 metr edi. Uning eng yuqori qismi gumbaz bilan qoplandi. Gumbazning ustiga «dengiz xudosi» Poseydonning 7 metrlik haykali o‘rnatildi. Gumbazni sayqallangan granit (tog‘ jinsi) ustunlar ushlab turgan. Uning ustki qismida kechasi bilan yonib turgan mayoq olovi dengizchilarga uzoqdan ko‘rinib turgan.
Mayoq atrofni kuzatish nuqtasi vazifasini ham bajargan.
Galikarnas maqbarasi
Kichik Osiyoda Kariy viloyati bo‘lgan. Uning markazi nihoyatda boy va go‘zal Galikarnas shahri edi.
Galikarnas maqbarasi mil. avv. 353-yilda vafot etgan hukmdor Mavsol xotirasi sharafiga bunyod etilgan. Bu maqbara ibodatxona vazifasini ham bajargan.
Maqbaraning kengligi 66 metr, uzunligi 77 metr, balandligi esa 46 metr bo‘lgan.
Bizning kunimizgacha yetti mo‘jizadan faqat Misr ehromlarigina saqlanib qolgan.
Atamalar mazmunini bilib oling
Mayoq — kemalarga yo‘l ko‘rsatish uchun dengiz qirg‘og‘iga quriladigan va kema yo‘nalishini ko‘rsatib beruvchi jihozlarga ega bo‘lgan minora ko‘rinishidagi qurilma.[1]
Maqbara — qabr ustiga qurilgan bino.2
Rodos — O‘rtayer dengizidagi orollardan birining nomi. Orol Yunoniston (hozirgi Gretsiya) davlatiga tegishli.
Savol va topshiriqlar
- Qadimgi dunyoning qaysi obidalari «yetti mo‘jiza» deb atalgan?
- Misrda ehromlar nima uchun qurilgan?
- Semiramida osma bog‘lari haqida nimalarni bilib oldingiz?
- Zevs haykali haqida so‘zlab bering.
- Nega ma’buda Artemidaga atab ibodatxona qurilgan?
- Galikarnas maqbarasi haqida nimalarni bilib oldingiz?
[1] O‘TIL. – T.: «¤çÌÝ». 2006. 2-jild. 522-bet. 2 O‘TIL. – T.: «¤çÌÝ». 2006. 2-jild. 569-bet.
[1] P. Zohidov. «Semiramida – Shammuramat izidan». «Tafakkur» jurnali. 2-son.
– T.: 2011. 64–69-betlar.
